Załącznik nr 1 do Regulaminu Olimpiady Wiedzy o Prawach Człowieka w Św. Współczesnym
STAŁY PROGRAM TEMATYCZNY
OGÓLNOPOLSKIEJ OLIMPIADY
WIEDZY O PRAWACH CZŁOWIEKA W ŚWIECIE WSPÓŁCZESNYM
Dział I. Zagadnienia na etap szkolny:
Blok I: historia najnowsza, aktualne wydarzenia, wiedza o społeczeństwie
1. Aktualne najważniejsze wydarzenia w Polsce (w danym roku szkolnym).
2. Narodziny Polski Ludowej
3. Mała konstytucja Polski Ludowej i Konstytucja PRL z 1952 r.
4. Erozja systemu PRL w latach 1956-89
5. Okrągły Stół i upadek PRL
6. Konstytucja III RP – powstanie; zasady ustrojowe; procedura zmiany
7. Stany nadzwyczajne w RP.
8. Konstytucje polskie na przestrzeni wieków
9. Proces legislacyjny w RP
10. Sejm w III RP – charakterystyka prawno – ustrojowa
11. Senat w III RP – charakterystyka prawno – ustrojowa
12. Zgromadzenie Narodowe w III RP i jego kompetencje wcześniej a dziś
13. Rzecznik Praw Obywatelskich i Rzecznik Praw Dziecka w RP
14. IPN w RP
15. NIK w RP
16. KRRiT w RP
17. UOKiK i UKE w RP
18. Prokuratura i policja w RP
19. KRP w RP – powstanie, zadania i rozwiązanie
20. Samorząd terytorialny w Polsce
Blok II: wiedza o prawach człowieka
1. Prawa człowieka i ich rodowód, koncepcje, źródła, rodzaje i generacje (absolutne, negatywne i pozytywne, klasyczne, III generacje)
2. Światowy system ochrony praw człowieka:
2.1. Prawo i organizacje międzynarodowe broniące praw człowieka: AI, MKCK, HRW, HFPC, La Strada
2.2. Powszechny (uniwersalny) system międzynarodowej ochrony praw człowieka, w oparciu o ONZ: PDPC, MPPC (MPPOiP i MPPGSiK); KPC w Genewie
2.3. Najważniejsze akty uchwalone przez ONZ wprowadzające standardy praw człowieka
2.4. Stałe organy pomocnicze ONZ w dziedzinie ochrony praw człowieka
3. Środki ochrony praw człowieka w RP:
3.1. Gwarancja praw człowieka w konstytucji III RP
3.2. Środki ochrony praw człowieka w RP
3.3. Indywidualna skarga konstytucyjna
3.4. RPO i działalność Urzędu RPO
3.5. Prawa człowieka a prawa obywatela
3.6. Zasady ogólne dotyczące przestrzegania praw jednostki
4. Regionalny system międzynarodowej ochrony praw człowieka dla Europy w oparciu o RE, OBWE i UE:
4.1. System strasburski i EKPC
4.2. ETPC w Strasburgu
4.3. Postępowanie przed ETPC
4.4. Urząd Komisarza Praw Człowieka Rady Europy
4.5. EKS
4.6. Ochrona praw człowieka przez OBWE
4.7. System ochrony praw człowieka w obrębie UE
5. Uniwersalizm praw człowieka, ich stan oraz łamanie na świecie:
5.1. Uniwersalizm praw człowieka
5.2. Różnice kulturowe i islam a konstytucjonalizm, demokracja i uniwersalizm praw człowieka
5.3. Stan praw człowieka na świecie
5.4. Przykładowe państwa, w których łamane są prawa człowieka
5.5. Przyczyny naruszania praw i wolności w różnych państwach
5.6. Kulturowe, prawne, polityczne i ekonomiczne przyczyny łamania praw
Dział II. Zagadnienia na etap okręgowy – jak na etap szkolny oraz:
Blok I: historia najnowsza, aktualne wydarzenia, wiedza o społeczeństwie
1. Aktualne najważniejsze wydarzenia w Europie (w danym roku szkolnym).
2. Organy sprawujące wymiar sprawiedliwości w RP - struktura sądownictwa w RP oraz zasady wymiaru sprawiedliwości
3. Trybunał Konstytucyjny RP
4. Trybunał Stanu
5. KRS w RP
6. Integracja europejska po II wojnie światowej – od Planu Schumana do Brexitu
7. Ojcowie zjednoczonej Europy
8. Droga Polski do UE
9. Powstanie NATO i etapy jego poszerzania
10. Demokracja i jej rodzaje.
11. Referendum i jego rodzaje; referenda w III RP
12. Demokratyczne wybory i ordynacja wyborcza; Kodeks wyborczy w RP
13. Obywatele i obywatelstwo (w tym polskie i unijne)
14. Obowiązki człowieka w Konstytucji RP.
15. Ruchy: praw obywatelskich Martina Luthera Kinga w USA, kobiet, niepodległościowy non-violence Mahatmy Gandgiego, alterglobalistyczny, ekologiczny, narodowe, separatystyczne, regionalne
16. Społeczeństwo obywatelskie
17. Organizacje pozarządowe
18. Partie polityczne
19. Systemy partyjne
20. System partyjny PRL oraz III RP
Blok II: wiedza o prawach człowieka
1. RPD
2. Działalność Urzędu RPD
3. Prawa dziecka w Konstytucji RP oraz ustawie o Rzeczniku Praw Dziecka
4. Geneza, charakter prawny i znaczenie Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka
5. KNZ ONZ
6. Konwencja Praw Dziecka
7. Prawa socjalne w RP
8. Opinia międzynarodowa na temat przestrzegania praw człowieka w RP
9. Przykładowe rekomendacje ONZ i RE dla rządu polskiego
10. Przykładowe programy realizowane przez HFPC w RP
11. Przestrzeganie praw mniejszości narodowych, etnicznych i religijnych w RP
12. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka a MPPOiP – porównanie
13. Międzynarodowe Pakty Praw Człowieka ONZ i protokoły opcyjnie do nich – geneza, zobowiązania i mechanizmy kontroli ich przestrzegania
14. Komitet Praw Dziecka ONZ
15. Prawo do pracy w świetle standardów międzynarodowych i Konstytucji RP
16. Kodyfikacja praw człowieka w systemie uniwersalnym (ONZ).
17. Komitety traktatowe w uniwersalnym systemie ochrony praw człowieka.
18. Podstawy prawne ochrony mniejszości narodowych
19. Ksenofobia – pojęcie i przykłady oraz związek z ochroną praw człowieka
20. Prawa człowieka w nauce społecznej Kościoła
Dział III. Zagadnienia na etap centralny – jak na etapy szkolny i okręgowy oraz:
Blok I: historia najnowsza, aktualne wydarzenia, wiedza o społeczeństwie
1. Aktualne najważniejsze wydarzenia na świecie (w danym roku szkolnym).
2. RM w RP: 3 kroki powoływania RM i tryb jej odwoływania; kompetencje RM i jej skład; odpowiedzialność polityczna
3. Rząd mniejszościowy
4. Administracja zespolona i niezespolona w RP
5. Służba cywilna w RP
6. Premierzy, rządy i ministrowie spraw zagranicznych III RP
7. Marszałkowie sejmu i senatu III RP
8. Geneza i powołanie ONZ
9. Organy główne ONZ
10. Organizacje wyspecjalizowane i pomocnicze ONZ
11. G7 a G20
12. SOW i BRICS
13. OPEC i OECD
14. NATO i jego organy
15. RE i OBWE oraz EFTA i CEFTA
16. ASEAN i APEC; UA i LPA; NAFTA i OPA
17. WNP i EaUG oraz OUBZ
18. Wybrane separatyzmy i konflikty międzynarodowe XX-XXI w.: Kaszmir, Irak i ISIS, Afganistan, Kurdystan, Somaliland, Izrael, Czeczenia, Naddniestrze, była Jugosławia, Gruzja, Górski Karabach
19. Arabska wiosna
20. „Kolorowe rewolucje” i Euromajdan
Blok II: wiedza o prawach człowieka
1. Prawo do skargi indywidualnej w uniwersalnym systemie ochrony praw człowieka
2. Kara śmierci w świetle standardów międzynarodowych i ustawodawstwa RP
3. Pojęcie „derogacji”, prawa derogowane i niederogowane w MPPOiP
4. Prawo do życia a eutanazja
5. Działalność UNESCO w dziedzinie ochrony praw człowieka
6. Konwencja ONZ o ochronie praw dziecka i protokoły dodatkowe z 2000 r.
7. Ochrona praw dziecka w prawie międzynarodowym
8. Problemy i ochrona praw człowieka w Afryce
9. Prawa człowieka w świecie arabskim
10. Prawo do rzetelnego procesu
11. Wolność od tortur we współczesnym prawie międzynarodowym
12. Ochrona praw kobiet w prawie międzynarodowym
13. Odpowiedzialność międzynarodowa jednostki za zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości
14. Uchodźcy we współczesnym świecie i podstawy prawne ich ochrony
15. Zwalczanie rasizmu w prawie międzynarodowym