Załącznik nr 1 do Regulaminu Olimpiady Wiedzy o III RP
STAŁY PROGRAM TEMATYCZNY OLIMPIADY WIEDZY O III RP
Dział I. Zagadnienia na etap szkolny:
1. Stosunki wyznaniowe i religijne w RP
2. Aborcja w RP – dopuszczalna czy legalna oraz spory na jej temat.
3. Przemiany społeczne w Polsce (od PRL do III RP)
4. Ograniczanie nierówności społecznych w RP
5. System ubezpieczeń społecznych w RP; ZUS
6. Repatrianci i imigranci w RP
7. Mniejszości narodowe i etniczne w RP oraz gwarancja im szeregu swobód, praw i wolności
8. Polacy za granicą; Polonia
9. Konstytucja RP – geneza, cechy, charakterystyka, zasady ustrojowe, stany nadzwyczajne
10. Konstytucje polskie na przestrzeni wieków
11. Procedury demokratyczne w III RP; wybory, referendum
12. Parlament III RP i tryb legislacyjny
13. Prezydent RP
14. Rada Ministrów RP
15. Sądy i trybunały w RP
16. Organy kontroli państwowej i ochrony prawa w RP
17. Samorząd terytorialny w RP
18. Najważniejsze instytucje państwowe – kadencje, sposób powoływania i szefowie: UODO; IPN; KRRiTV; ZUS; KRS; NBP; NIK; NSA; Prezydent RP; RM; RPD; RPO; RPP; Sejm i Senat i ich marszałkowie; SN; TK; TS; UKE; UOKiK
19. Obywatelstwo oraz prawa i obowiązki obywatelskie w RP
20. Formy demokracji bezpośredniej występujące i nie w RP
21. Polska tradycja demokratyczna I RP
22. Demokracja a autorytaryzm w II RP
23. Narodziny, erozja systemu i upadek Polski Ludowej (transformacja ustrojowa od PRL do III RP)
24. Zagrożenia współczesnej demokracji: występujące i niewystępujące w RP
25. Społeczeństwo obywatelskie w okresie PRL
26. Organizacje pozarządowe i stowarzyszenia w RP
27. Fundacje w RP
28. OPP w RP
29. Spółdzielczość w Polsce
30. Związki zawodowe w RP
31. Organizacje pracodawców w RP
32. Grupy interesu w RP
33. Kultura polityczna w Polsce
34. Aktywność wyborcza w Polsce
35. Zgromadzenie publiczne
36. Petycje i listy otwarte
37. Karta etyczna mediów i Rada Etyki Mediów w RP
38. Badania opinii publicznej w RP.
Dział II. Zagadnienia na etap okręgowy – jak na etap szkolny oraz:
1. Partie polityczne w Polsce
2. Wskaźniki demokracji, wolności prasy oraz spadająca w nich pozycja RP za rządów PiS
3. Prawo w RP:
3.1. Gałęzie i dziedziny prawa w RP – prawo: administracyjne, autorskie [i wynalazcze], cywilne, finansowe, gospodarcze, handlowe, karne, konstytucyjne, pracy, rodzinne [i opiekuńcze], rzeczowe, spadkowe, zobowiązań
3.2. Prawo ze względu na jego zasięg: międzynarodowe (międzynarodowe publiczne, międzynarodowe prywatne, unijne), krajowe, lokalne
3.3. Prawo ze względu na podmiot prawny: publiczne, prywatne, kanoniczne
3.4. Prawo ze względu na jego treść: materialne, formalne
3.5. Źródła i hierarchia prawa w RP
3.6. Umowy międzynarodowe i ich ratyfikacja w RP
3.7. Prawo unijne w RP
3.8. Akty prawa miejscowego w RP
3.9. Akty prawa wewnętrznego w RP
3.10. Akty normatywne, organy je wydające i miejsca ich publikacji
3.11. Kodeksy w RP
3.12. Prawo cywilne i rodzinne w RP (prawo cywilne; równość stron; stosunki majątkowe i niemajątkowe; Kc; działy prawa cywilnego; podmioty prawa cywilnego; osobowość prawna osób prawnych; zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych osób fizycznych; zdolność sądowa; zdolność procesowa; odpowiedzialność cywilna; postępowanie cywilne; zasady postępowania cywilnego; orzeczenia sądowe a postanowienia formalne; środki odwoławcze; małżeństwo jako instytucja prawna; warunki zawarcia małżeństwa; skutki zawarcia małżeństwa; ustanie małżeństwa i separacja; władza rodzicielska; prawa i obowiązki dzieci)
3.13. Prawo karne w RP (prawo karne; przestępstwo; wykroczenia; odpowiedzialność karna; kary i środki karne; podstawowe zasady prawa karnego; podstawowe zasady prawa; podstawowe pojęcia prawne; uczestnicy postępowania karnego; organy procesowe postępowania karnego; strony procesowe; przedstawiciele procesowi; rodzaje czynności procesowych; postępowanie przygotowawcze; postępowanie główne; postępowanie odwoławcze – apelacja; kasacja; przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego i prywatnego; oskarżyciel posiłkowy; prawa przysługujące ofierze; prawa i postępowanie wobec oskarżonego; znaczenie i prawa świadka)
3.14. Prawo administracyjne w RP (prawo administracyjne; Kpa; akt administracyjny; kryteria ważności aktu administracyjnego; decyzja administracyjna; zasada dwuinstancyjności postępowania; typy postępowania administracyjnego; uczestnicy postępowania administracyjnego; przebieg postępowania administracyjnego; decyzje a postanowienia; odwołanie; zażalenie; skarga do wsa; skarga kasacyjna do NSA)
3.15. Obywatel wobec prawa (pomoc prawna; pisanie pozwu w sprawie cywilnej; nieprocesowy tryb spraw cywilnych; formułowanie zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa; przygotowywanie odwołania od decyzji administracyjnej; prawa przysługujące konsumentom).
Dział III. Zagadnienia na etap centralny – jak na etapy szkolny i okręgowy oraz:
1. Podmioty polityki gospodarczej w RP
2. Polska polityka regionalna i KSRR oraz euroregiony z udziałem Polski
3. Polityka przemysłowa w RP i ARP oraz specjalne strefy ekonomiczne
4. Polityka żywnościowa w RP i ARiMR oraz strategia promocji polskiej żywności
5. Główni uczestnicy polityki ochrony środowiska w RP oraz strategie ochrony środowiska w Polsce
6. Polityka naukowa w RP oraz organy, instytucje i agencje naukowe
7. Bezpieczeństwo Polski i: system bezpieczeństwa, system kierowania (BBN, RBN, RM), podsystem obrony państwa i ludności (SG, SOP, służby specjalne, policja, zarządzanie kryzysowe, siły zbrojne RP), strategia bezpieczeństwa narodowego RP)
8. Polityka społeczna RP
9. System opieki zdrowotnej w RP i: NFZ, ubezpieczenie zdrowotne, narodowy program zdrowia
10. Polska polityka kulturalna i narodowe instytucje kultury
11. Wolność religii w RP; kościoły i związki wyznaniowe; konkordat RP z Watykanem
12. Ochrona praw człowieka w RP
13. Polska w UE: droga Polski do UE, prawo UE w RP, instytucje UE i miejsce w nich Polaków, funkcjonowanie UE (w tym i w RP), fundusze i polityka spójności (w tym i w RP)
14. System Narodów Zjednoczonych i Polska w ONZ: geneza ONZ, cele, KNZ, organy, organizacje wyspecjalizowane, cele zrównoważonego rozwoju
15. Organizacja ponadregionalne, w tym i te z udziałem RP
16. NATO i Polska w NATO
17. Organizacje regionalne, w tym i te z udziałem RP
18. Ustawodawstwo okresu rządów PiS; konflikty obozu władzy PiS
19. Aktualna sytuacja polityczna w RP.